(03-05-2001) - Ek Antwerpen: efkes mimerje by in barok byld fan Willem Elsschot, efkes 'de dingen groetsje' njonken Paul van Ostaijen yn brûns.

(04-05-2001) - Jierferslach FLMD. Minder besikers oan it museum, gruttere tarin op de 'thússide'. De krêft fan it internet? Goed 46 persint fytst troch de Nederlânstalige tekst, 32 persint kiest foar it Frysk. Nijsgjirrich gegeven. Lykas it feit dat 17 persint de Ingelstalige tekst foar kar nimt en (mar!) 5 persint de Dútse. 8525 besikers yn it jier 2000. It FLMD as Frysk-literêr finsterke op de wrâld. It begjin is der, mei hast 24 besikers deis gemiddeld.

(04-05-2001) - Dat haw ik wol faker. Dat it in skoft duorret ear 't ik begryp wat der bedoeld wurdt, bedoel ik. In eptich skriuwen fan de Fryske Akademy: in Fryske Taaldatabank wurdt op internet set. "Dat wurdt in grut digitaal neislachwurk fan Fryske boeken en artikels ornearre foar minsken mei niget oan Fryske taal en kultuer en (foar...?) wittenskippers oer de hiele wrâld. De Fryske Taaldatabank sil brûkt wurde by ferskate ûndersyksprojekten". Dat snap ik. En dan: "Neffens ús betinken hearre 'Petear en profyl. Peteareboek' en 'Ien foar de wraak' ek yn dy digitale kolleksje thús". Gôh!, tink ik, suver wat grutsk, wat in eare! Mar tagelyk: wêrom no krekt dizze boeken? It 'Peteareboek' - ja, dêr kin ik my wat by foarstelle. Safolle troch my ûnderfrege minsken oan it wurd, elk yn syn eigen taal. Mar wêrom myn earste misdiedroman? Wêrom net in oarenien? Wêrom net allegearre? Ik haw it brief en it kontrakt ferskate kearen lêzen, mar in útlis koe 'k net fine. It sil wol hegere wittenskip wêze dêr 't ik, dochs in gewoane skoalmaster, gjin aan fan ha. Mar dat fan in Fryske Taaldatabank op internet, dat is moai. Al wer in stap fierder. Internet en it Frysk, it wurdt wol wat.

(04-05-2001) - No miende ik te witten dat in kontrakt in skriftlike oerienkomst is tusken twa partijen dy 't elk in tekene eksimplaar yn it laad lizze kinne. De Fryske Akademy stjoert my ien eksimplaar ta, tekene, dat ik, nei 't ik myn hân set ha, weromstjoere moat. Apart fyn ik dat. Dan dogge de plattelânsfroulju fan Wytmarsum 'en omstreken' (dêr 't ik oer in skoft wat fertelle sil oer myn skriuwwurk) it korrekter: twa kontrakten dêr 't ien fan yn in al frankearre slúf retoer moat.

(05-05-2001) - Foar myn thússide makke ik in (tink ik) folsleine list fan alle misdiedromans en -ferhalebondels dy 't ea yn it Frysk ferskynden. De Dynte Planteit/Nier Hinnebruier-stoarjes fan R.R. van der Leest stean dêr net op. Al tinke guon oaren der oars oer, ik fyn dat gjin misdiedromans. Reinder sels ek net trouwens; wy hiene it der alris oer. No leit op myn nachtkastke it nijste diel út de rige Fryske Klassiken: 'Komme dy kepers/Boef fan Rys' fan Van der Leest. Ik sil der meikoarten mei te set. Faaks dat ik myn kriminele kritearia oangeande R.R.(R.) syn boeken bystelle moat? Lêste nijs: der sit in nije Planteit/Hinnebruier-roman oan te kommen! Faaks noch oan te tugen yn de sutelaksje fan takomme hjerst?

(05-05-2001) - Gjin wûnder mear, it wurdt al wer gewoan. Sjoen yn De Sweach: in toppe beam mei in modern earrebarrenêst yn in gewoane doarpstún - in pear poppebringers setten har nei wenjen en (hoopje ik) brieden.

(06-05-2001) - In nije Planteit/Hinnebruier-stoarje fan R.R. van der Leest op kommendewei? Joop: fertel! fertel! Op fersyk fan de KU lês ik 'In kâld keunstje' - dy nije roman dus. Gewoanwei soe ik dêr noait yn it iepenbier oer skriuwe fansels: in lêskommisjelid wurket en oardielet sub rosa. De útjouwer beslút oer útjefte en makket publisiteit. No leit it lykwols even oars. De tekst dêr 't ik oer oardielje moat krige ik net tastjoerd as tiposkript mar al folslein as opmakke tekst. Ynklusyf jier fan útjefte (2001), ynklusyf 'Utjûn mei stipe fan 'e Provinsje Fryslân'. Dêrom wit ik it. Dêrom skriuw ik der oer. Want ik fyn dit raar. Wêrom in oardiel freegje oan my as it beslút fan útjefte blykber al nommen is? In bytsje oerstallich allegear. Dochs lês ik de steapel A4'kes. Ik bin in grut leafhawwer fan Reinder syn boeken. No hoech ik net te wachtsjen oant de útjefte in feit is. En dat fyn ik wol noflik. In oardiel oan de KU hoech ik ek net mear te jaan. Skeelt ek wer.

(08-05-2001) - (...) In kwesje fan begryp.

(08-05-2001) - Ik moat it op dizze side mear oer mysels hawwe, minder oer oaren. As ik oer oare minsken skriuw, brek ik yn yn in oar minskelibben - ek al reagearje ik tige persoanlik en giet it dus eins oer mysels. Oer myn blidens, lulkens, oer myn fertriet. Mar ik sil hjir wol de minske respektearje moatte. En dat is fansels wat oars as syn/har fynksje of produkt. Dan haw ik frijpik.

(09-05-2001) - Al in moai skoft bin 'k dwaande de brievewiksel tusken Fokke Sierksma en my te redigearjen ta in aardich boekje. In boekje dat ek foar in oar nijsgjirrich wêze sil, bedoel ik dan. Yn 'e santiger jierren haw ik lange petearen mei de man hân. Eachyneach en telefoanys. Mar gâns fan dy petearen gongen via de post. Ik learde in soad fan Sierksma, benammen oer Frysk-kulturele saken fan yn en nei de twadde wrâldoarloch. Sierksma wie lange jierren warber yn Fryske fermiddens en hy wie kritys, wâde faak op al te lange teannen. Hy learde my benammen dat ik de saken net simpelwei opfrette moat sa 't se optsjinne wurde. Yn boeken, yn artikels, yn ynliedingen. Guon minsken, sa sei er withoefaak, hawwe der belang by in mythe yn stân te hâlden, rôze ljocht skine te litten oer guon foarfallen, persoanen en sa. Omt har soks better útkomt, omt de wierheid soms in té skel lûd hat en - as dy wierheid al te iepenbier wurdt - wurkje kin as de ferneamde stien yn in tuiketuikefiver (dêr 't kikkerts yn kweakje, in plestiken ielreager de wacht hâldt, in grut net oerhinne spand is om steurende eleminten bûten te hâlden). Troch Fokke Sierksma syn opmerkings, troch ús petearen, bin ik fansels mei foarme, ek kritiser wurden, bleaun. Ik herken yn ús tiid in mythe as dy him oantsjinnet. Ut en troch jou ik in prip, stek der efkes yn - faak hear ik 'au' en dan glimkje ik. Mythes kinne moai wêze. Om yn stân te hâlden. En om tsjin oan te pisjen, om de laach stof der ou te migen.

(09-05-2001) - De mythe fan de Fryske Beweging, de mythe fan goed en net-goed yn de twadde wrâldoarloch, de mythe fan wichtich en net-wichtich yn Frysk fermidden, de mythe fan Fedde Schurer as grut dichter, de mythe fan allinne mar rykwurden lânferhuzers, de mythe fan ien wichtige taal, de mythe fan asjomarbyditrûntsjehearre-danbinnejogoed, de mythe fan literatuerbefoardering, de mythe fan eartiids-wie-alles-better, de mythe fan dé literatuerskiednis, de mythe fan it Frysk-nasjonalisme, de mythe fan wy Friezen binne sa bysûnder, de mythe fan de KFFB leveret allinne mar minne boeken, de mythe fan...

(09-05-2001) - Wûnder! Mem tilde efkes de wjukken op: twa jonge ljippen. Noch gjin healoere letter: jonge skriezen. Suver yn deselde greide, fan 'e dyk ou sjoen. Fûgologen skodholje no faaks. Mar it binne myn eagen.

(10-05-2001) - Telefoanpetearke mei Sietske de Jong, oer de troch my beoardiele roman fan Reinder van der Leest. Sietske docht de ynkommen tiposkriften fan de KU. "By ús", sei se, "bepaalt in lêskommisje of in boek útjûn wurdt. Nimmen oars". Dus myn oardiel wie noch wol fan belang? "Ja hear". Wêrom krige ik de tekst dan as al folslein opmakke tekst? "Dogge wy tsjintwurdich wol faker". No, ik wie knap erchtinkend. Ik tocht dat it beslút fan útjefte al nommen wie. Dat myn frege oardiel in pytsnotsaakje wie. "Nee hear. Wier net. De lêskommisjeleden hawwe it lêste wurd". Okee. Bliid dat ik dat no wit. Alfêst foar in oare kear. (Tsjong, tink ik ynienen: Boomsma, wat kinsto eamelje!).

(11-05-2001) - Jierren lyn al wer spruts Maarten 't Hart loovjende wurden oer it dichtwurk fan Obe Postma. Wurdearring ynienen foar de dichter út in wol hiel ûnferwachte hoeke. Dat wie wat! Guon reaksjes út Frysk-literêre fermiddens wei wiene suver orgastys: in ferneamd Nederlânstalich skriuwer sprekt/skriuwt aardige wurden oer in (te uzes al hast fergetten) Fryske dichter. Tsjong! Op slach waard in hegedrukspuit op Postma's dichtwurk set en glânzjend kaam syn poëzij yn de fitrine. Maarten 't Hart seit dat Obe Postma prachtige fersen makke, no, dan moat dat wol wier wêze. Oersettingen, romme oandacht yn sammelbondels en mear soks. Obe Postma wie ynienen in 'spearpunt', it 'boechbyld' fan de Fryske literatuer. Ik fûn dat prima. Ik lês Obe Postma al sûnt myn jongesjierren. Wat my lykwols al opfoel, doe, wie dat nimmen him oufrege: hoe komt Maarten 't Hart by Postma? Hoe kaam er mei dat wurk yn 'e kunde en hoe kaam er ta syn grutte wurdearring?

It antwurd is simpel: troch Fokke Sierksma.

In stikje út de ynlieding fan dat boekje oer Sierksma dêr 't ik al in moai skoft oan wurkje. Ik fertel yn dy ynlieding oer de suver kritykleaze bewûndering fan de man foar de poëzij fan Postma. Dan: "Hoe 't er eins altyd dwaande wie mei de fersen fan Obe Postma docht faaks ek bliken út it ferhaal fan de stikelbearskes. Yn it biologys laboratorium fan de universiteit fan Leiden die de biolooch Maarten 't Hart ûndersyk nei it hâlden en dragen fan dy fiskjes. Fokke Sierksma - hy wurke oan deselde universiteit - hie dêr ek aardichheid oan en assistearre de lettere suksesskriuwer út en troch. Oeren en oeren loere nei swimmende, frettende en pearjende toanderkes. Nachtwurk, letterlik. Soms barde der eat wat it oantekenjen wurdich wie, meastentiids wie 't in deade boel. Om de tiid dochs aardich troch te kommen, naam Fokke Sierksma op in stuit dichtbondels fan Obe Postma mei. 'Ik wist dat Maarten ynteressearre wie yn literatuer, yn poëzij. Dat ik lies him nachtenlang fersen fan Postma foar. Yn 't earstoan bleau er der ûnferskillich ûnder, mar geandewei rekke er ynteressearre. Ik moast de teksten taljochtsje fansels, fertale. Mar op in stuit wie er folslein wûn. Hy begriep de taal, fielde de fersen. Ik haw it meimakke dat Maarten Obe syn fersen lûdop deklamearre. Hy wie troch de bocht en akseptearre Obe Postma as in grut dichter. Fan Europeesk nivo, sei er sels'.".

(12-05-2001) - Ut en troch wurdt my frege oft der in frachmint fan dit skriuwersdeiboek (al as net yn oersetting) op in beskate internetside pleatst wurde mei. Fansels! skriuw ik dan werom. Ik bin idel genôch om soks moai te finen. Wurdearring? Yn alle gefallen in bewiis fan ynteresse. Ut en troch fernim ik ek dat guon in stikje fan myn tekst sûnder tastimming brûke. As soks bart en der wurdt net eksplisyt ferwiisd nei de boarne, dan wurd ik pissich. Kin 'k net oer. Fyn 'k ûnfatsoenlik.

(12-05-2001) - Der is kâns dat ik, wat dit skriuwersdeiboek oanbelanget, in skoft 'op swart' gean. Ik sil oan in oare computer en ik wit út erfaring dat der by it oersetten fan bestannen c.q. ynstallearjen fan nije 'software' alles mis gean kin. De 25 oant 45 ynteressearren dy 't alle dagen efkes lâns komme op myn side (fyn 'k prachtich trouwens) sille dan efkes in oar hinnekommen fine moatte. Mar faaks giet it poerbêst en meitsje ik my soargen om neat.

(13-05-2001) - Ik bin nochal bewarderich fan aard. Sadwaande stiet yn myn keamer gâns in rige mappen - fol mei krantestikken, foto's, útnoegings, ferslaggen, brieven. Benammen brieven. Tinne, flarderige trochslachjes út it typtiidrek fan epistels dy 't ik ea ferstjoerde, hân- en masjineskreaune teksten dy 't de post my besoarge, keunstich opmakke teksten, hastich delkwattele meidielings. Brieven dus, yn maten en soarten. Yn 'e rin fan tsientallen jierren dwaande wêze yn de skriuwerij ûntfongen en ferstjoerd. Dierber besit. Want elk fan dy brieven is ea skreaun mei in doel, opteard en yn in slúf treaun. Oan my ferstjoerd, troch my ferstjoerd. Elke brief hat noch wat fan fingerprinten oan him, in rook, oan elke brief hinget in persoanlik aspekt, libbensliif.

Brieven krij ik hast net mear. Brieven ferstjoer ik hast net mear. De hillige e-mail naam it oer. In tiidrek is ousletten. Jo dogge de computer oan en lêze elektroanise post, ferstjoere elektroanise post. De printer makket ienfoarmige útdraaien. Selden mear in slúf iepenskuorre of tichtplakke, selden mear in hânskrift ûnder eagen, selden mear sels in pinne pakke en in skriuwblok. Foarútgong is soms synonym oan earmoede.

(13-05-2001) - Ynearsten fierder mei dizze computer.

(13-05-2001) - Wat ik miste fannemidzje: in gigantise muzikale 'yell' dy 't út withoefolle lûdsprekkers oer it fjild daveret by elke boppeslach, coaches dy 't yn wytkalke fjouwerkantsjes oan 'e sydline flokke en balte, dyselde coaches dy 't op krusiale mominten in 'pinchhitter' ynsette, spilers dy 't sabeare blessearre oangean, oer it fjild rôlje en raze om medise help, publyk dat him ferbaal bemuoit mei it spul, spilers dy 't werom skelle of byneed de middelfinger opstekke, in skiedrjochter dy 't mei giele en reade kaarten swaait as it spul te nuet wurdt, spilers dy 't elkoar om 'e earen slaan mei de keatswant - mei oare wurden: aksje en emoasje! It wie noch krekt gjin golfen, dit keatsen (sa't ik dat yn Dronryp beseach) mar wat waard der in allemachtigen soad kuiere en stilstien. Ut en troch in aksje fan in telmannich: bal opslaan, werom huffe. Dan wer kuierje, stilstean, efkes byprate ("Alles goed by jimme thús? Al fakânsjeplannen?"). Hat oait ien ris byholden hoefolle tiid yn in keatswedstriid (prosintueel) effektyf keatst wurdt?

Hawar, it wie noflik waar. En thús sitte jo ek mar wat yn 'e tún.

(14-05-2001) - Moaie foto sjoen yn de LC fan hjoed. Op 'e rêch Beant Baas en foar him oer Cynthia, (potinsjele) pakesizzer: blier kopke, leave glimk en mei in namme as Sjinese poëzij. Oer har hinne hinget de grutte tsjoender, de poppespiler sels. Ik tocht: stel dat dit famke útkeazen wurdt, bern spylje moat fan in Fryske feedokter en in Amsterdamse slachtersdochter, dan haw ik (en de oare auteurs) in probleemke. Of it bern is adoptearre of de feedokter is in sûch dy 't net wit dat hy net de heit fan dat moaie berntsje wêze kin. Hoewol: probleemke? Mear in útdaging eins. Yn myn tinzen foarmje har al moaie sênes. Mar dy sille dan wer tefolle de kant fan de 'soap' útgean. Mei net. Wy woene drama. Besteklik Frysk plattelânsdrama. En dat wurdt it ek. Sûnder Sjinese poëzij, bin 'k bang.

(14-05-2001) - Ik hâld fan katten en ik hâld fan fûgels. Jûn waard ik dus wer konfrontearre mei dat ivige dilemma. De jongste kat bringt grutsk in jonge fûgel yn 'e hûs. Sa'n glêd, rôze bistke dat noch wat fan libben yn him hat. De kat miauket, freget myn oandacht. De jonge fûgel beweecht it kopke. Oandwaanlik. Mar ik bin in folwoeksen keardel, stean realistys yn 'e wrâld, dat ik aai de kat oer de kop en knyp efkes letter it fûgeltsje dea. Kat tefreden, fûgeltsje yn de griene kontener. Ik lit myn tinzen efkes gean. Unbestimd gefoel.

(14-05-2001) - Hoe, sei immen (in freon) lêstendeis tsjin my, hoe slaggesto der suver elke dei wer yn en skriuw yn dyn deiboek? Hy bedoelde eins: hoe is 't mooglik datsto deiyndeiút wat te skriuwen hast. Der wie wat fan bewûndering te fernimmen yn syn lûd. Krekt as soe it byhâlden fan dit skriuwersdeiboek in grutte prestaasje wêze. Ik ha besocht him út te lizzen dat soks mear in kwesje fan tiid en fan prioriteit is as fan ynspiraasje. Tiid: ik joech les hjoed, wurke yn 'e tún, joech wer in pear lessen, lies de krante, lies in stik fan in boek, haw in soarte fan hutspot sean, spuite in kontener skjin, die yn trije winkels boadskippen, haw it hok fan de knyn ferkjinne, hie in probleemke mei de kat, skreau in eintsje oan in televyzjeskript, beantwurde e-mails, seach in healoere nei de televyzje (Nova oer ús legerbaaskes), prate in fiks skoft mei René oer fûgels, skreau twa stikjes oan it skriuwersdeiboek, hie in fierstelang telefoanpetear - gewoane dingen, deistige dingen. Dogge jo. Prioriteit: op dit stuit is it 00.15. Tiisdje dus al wer. Ik kies der foar om dit stikje te meitsjen en te publisearjen. Folle aardiger hie it west en skriuw oer de ferbjustering fan René: hy seach juster in folslein wite ljip! Dan hawwe jo it oer ynspiraasje - in wite ljip! In albino... dêr is in ferhaal fan te meitsjen!

(15-05-2001) - No wurdt it sa njonkenlytsen wolris tiid dat dy Gysbert-Japikssjuery mei de útslach fanwegen komt! Ik bin ougryslik benijd. Mar faaks bin ik de iennichste. Want nergens hear ik oaren der oer, lês ik in spekulatyf stikje of fernim ik wat fan diskusje. It liket der suver op dat de GJ-priis gjin harsus ynteressearret. Behalve my dan. En - fansels - potinsjele priiswinners. Ek dy hearre jo net. Fansels net. Aansen wurdt de útslach bekend makke: meidielinkje yn de parse, hjir en dêr in interview, in inkeld rabberijke, in bewyske oergeunst - en dat is it dan. Wat in ougryslik deade boel, wat in ûnferskilligens. Mar benammen: wer in moaie kâns ferskiten om de Fryske literatuer ûnder de oandacht te bringen. Tamtam, blinders! Gjin tuiketuike... Net wer tuiketuike, asjeblyft - doch ris wat, slach ris op de tromme, druk dy ivich waaksjende stienpûst út en spuitsje de dridze oer de Frysk-literêre wrâld. Aksje! Beweging!

Fan 't wykein seach ik de televyzje-útstjoering oer de Librispriis. In lange, drege oanrin, gâns ynformaasje oer auteurs en boeken lykwols, diskusje, stadichoan it opbouwen fan de spanning en as 'klap op de fjoerpylk' in folslein ûnferwachte winner. Prachtige útstjoering, regelrjochte reklame (want adekwate oandacht) foar de Nederlânse literatuer!

(16-05-2001) - Ik lies it stikje fan juster: 'stienpûst', 'dridze'. Dy wurden foelen my op. Wêrom haw ik dy skrean? Sjoch, it skriuwen fan dizze stikjes is in kwesje fan sitten gean en tipe. Ik haw in ûnderwerp, mear net. It stikje skriuwt himsels. De ynhâld, de toan is ouhinklik fan myn stemming op dat stuit. Bin 'k nidich dan brûk ik oare wurden as wannear 't ik my noflik fiel oer myn ûnderwerp. Juster wie 'k in bytsje nidich. Oer de lamlendigens fan Frysk-literêre pommeranten dy 't net de moed of de kriich opbringe kinne en meitsje fan de Gysbert Japikspriis in feestlik en spannend oeheden. (Ik skreau dêr earder oer: 28-02-01). It hoecht net sa wiidweidich en ronkjend as mei de 'Libris', mar in spannende nominaasje en in 'live'-útstjoering fan Omrop Fryslân-televyzje wêryn 't (yn feestlike sfearen) de winner bekend makke wurdt, liket my in aardige oanset. Sa soe dizze wichtichste Frysk-literêre priis de glâns krije kinne dy 't er fertsjinnet. Om my mei der dan ek wol in sponsor opstean dy 't it jildbedrach optilt nei in figuer dat der (yn 2001) wat op liket.

Of - tinkend oan dy jildsjitter, publisiteit, aksje! - soe der dan dochs tocht wurde moatte oan in nije priis, in kommersjele priis foar it bêste Fryske boek fan (lit my sizze) de ourûne trije jier? Dan kin dat hiele GJ-(tuiketuike)gedoch fierder slomje ûnder slimferwosken wollen tekkens.

(16-05-2001) - Justerjûn wie 'k dielnimmer oan in radiodiskusje. Fjouwer minsken lieten in persoanlik ljocht skine oer hjoeddeiske saken. Aardich. Noch aardiger lykwols wie de mjuks fan talen dy 't sprutsen waarden: Hollâns-Nederlâns fan de petearliedster, Bildts, Brabâns-Nederlâns en Frysk fan de dielnimmers. Prachtich fyn ik soks. It barde mar in inkele kear dat ik in Frysk wurd efkes taljochtsje moast. Respekt foar elkoars taal is de basis fan kommunikaasje, fan diskusje.

(18-05-2001) - Sa'n bytsje tusken tongersdje en freed yn op dit momint. Krekt werom fan in fikse jûn Ljouwert, wêrby 't de trommelers (op alles!) fan 'Stomp' yn de Harmonie net allinne myn trommelfluezen tichtslein hawwe, mar ek myn geast iepenen: jo kinne mei neat oars as ritmise herry tûzenen Friezen yn ekstase krije! In fassinearjend gegeven! As ien man/frou oerein as bliken docht dat it lawaaigedoch dien is. Wy ek. As jo sitten bliuwe, sjogge jo neat mear. Ommers.

Goed 14 dagen lyn beseagen wy yn Antwerpen 'Quidam', de rinnende Europese show fan 'Cirque du Soleil'. Mear as trije tûzen minsken yn in tinte, duorjend yn ekstase, wat in feest! Mar oerein nei ourin? Nee hear. Wol in allemachtich lang applaus. Folslein terjochte.

(18-05-2001) - Friezen knibbelje allinne foar god, ha 'k wolris heard (of lêzen). Friezen gean yn alle gefallen massaal oerein as in teaterfoarstelling dien is. Apart. In regionale tradysje? Of deagewoan blidens omt de kont skodde wurde kin nei in lange sit? Of opluchting: wy kinne wer op hûs oan, efkes in pear slokjes en dan achter it breiden broekje; moarn is der wer in dei.

(18-05-2001) - "Zelfbescherming of mystificatie, dat zijn meestal de motieven voor het aannemen van een valse schrijversnaam". Sa begjint (yn de Volkskrant fan hjoed) in nijsgjirrich artikel oer it nije boek fan Paul Smaïl, skûlnamme fan in Frânse skriuwer fan Marokkaanse komôf. Doe 't syn earste boek ferskynde (1997), woene de kritisi der op oan, dizze roman soe skreaun wêze troch in ferneamde Frânse auteur dy 't him achter in pseudonym ferskûlet. Dit boek wie te goed, koe dus noait troch in allochtoan skreaun wêze. Mar, die al gau bliken, allinne in allochtoan kin sa oer allochtoane jongerein skriuwe. Paul Smaïl is lykwols al in skûlnamme. Selsbeskerming en mistifikaasje tagelyk.

Sels haw ik ien kear in skûlnamme brûkt. Net út selsbeskerming. Faaks dat it in kneuterich besykjen ta mistifikaasje wie. Like my doe aardich. Under de namme Jan Houtsma stjoerde ik in fers yn foar in priisfraach. Ik brûkte it adres fan myn wurkplak foar de korrespondinsje. Nimmen koe witte wa 't Jan Houtma wie. It fers wûn de tredde priis. En doe skamme ik my sa foar myn ûnnoazel dwaan dat ik net mear it lef hie en helje de priis op. Dat fers stiet yn de bondel 'De molkfarder'.

(18-05-2001) - Al dagen hear ik in aardich Ingelstalich lietsje op de autoradio. Moaie tekst, knap songen, noflik arrânzjemint. Ik núnderje it mei sa njonkenlytsen (wat selden bart, meinúnderje bedoel ik, en dan ek allinne mar as ik allinne bin - myn lûd komt hurder oan as in kettingseage op in betide saterdjetemoarn). Hjoed fernaam ik dat dat lietsje de nije 'hit' is fan Twarres. Hjirby lûk ik myn earder útsprutsen skepsis (26-03-01) yn.

(19-05-2001) - Ut en troch in stikje yn de NRC is aardich, mar yn ien wike 166 stikjes is gekkewurk fansels. En tagelyk ferhelderjend. Dêrom lies ik troch. Youp van 't Hek is in tige midsmjittige columnnist. Mar mear: in betûfte bakteluchtbakker, in tige mei himsels ynnommen opskepper, grut produsint fan platte klisjees, in wiere iependoaryntraper, in moaralist fan it benypte soarte en in - op papier - humorist fan nulkommaniks. Fiifentwintich gûne lichter en 512 siden lêsfoer yn 'e kop: ik ha de man (de skriuwer) teplak. Ferhelderjend!

(19-05-2001) - It is al wer in wike as wat lyn, de saneamde lintsjerein, mar ek fan 't jier foel it my op dat gjin inkele Fryske skriuwer riddere (of sa) waard. Al withoelang 'behaagt' it de keninginne net mear en lit op dy feestlike dei in dielnimmer (f/m) oan de Fryske skriuwerij in ûnderskieding opspjeldzje. Myn skuld!

Wat! Ja, myn skuld. Better: ek myn skuld. Ein santiger jierren wie 'k in jiermannich foarsitter fan it Skriuwersboun. Net in perioade dêr 't ik yn grutskens oan werom tink, mar dêroer letter ris. Op in jiergearkomste fan dat boun ûndertekene ik in petysje (mei ûnder oaren Pieter Terpstra) wêryn 't de gearkomste útsteld waard him út te sprekken tsjin it ûndemokratys keninklik lintsjegedoch. De iene in blikje fan blik, in oar it ridderskip, bah! De mearheid fan de oanwêzige leden spruts him út: tsjin. Fryske skriuwers woene oan dizze diskriminaasje net mear meidwaan. No, dat klapte der yn! De oare deis hie 'k al in sjoernalist fan NCRV-radio oer de flier, telefoantsjes fan en (dus) berjochten yn de lannelike parse en it deiblêd Trouw liet my in wiidweidich artikel skriuwe. It Skriuwersboun ('de Friese schrijvers') stie lannelik efkes op de kaart. Tsjonge noch oan ta!

Dat wie ein santiger jierren. By myn witten is der sûnt gjin Frysk auteur mear keninklik ûnderskieden. Eins fyn 'k dat wol sneu. No. Mar ja, ik wie jong doe. En bluisterich. Faaks dat it hjoeddeisk bestjoer fan it Skriuwersboun hjir yn de earstfolgjende ledegearkomste in punt fan meitsje kin? Want sa 't ik (gâns âlder en ta rêst kommen) skreau: foar guon is it wol sneu. Jo skriuwe jo de bealch stikken en krije net iens in lintsje, wylst oaren...

(20-05-2001) - Op dit stuit (00.11 oere) is in dombo dwaande firussen te ferstjoeren yn Frysk-literêre rûnten. Gôh!, tink ik, in lyts lultsje dat in grutte lul wêze wol.

(20-05-2001) - Dit wurdt efkes spannend aansen: oer op in nije computer.

(20-05-2001) - Operaasje útfierd en slagge. Mei tank oan Jelmer!

(21-05-2001) - Dat mei dat firus, dêr 't ik it juster oer hie, skynt folle slimmer te wêzen as ik tocht. Telefoantsjes niis fan Josse de Haan en Henk van der Veer bewize soks. Ut harren namme wurde e-mails ferstjoerd mei in oanheakke. Ut harren namme: beide manlju hawwe der sels gjin weet fan. Yn dat 'attachment' stean teksten en/of persoanlike gegevens. En dat firus sit der nei alle gedachten ek yn. Wat in belachlike sitewaasje! En wat in gek dy 't soks docht. Is it de bedoeling dat guon minsken (Josse en Henk oant no) yn in kwea deiljocht set wurde moatte? En hoe lang sil it duorje ear 't ek oaren slachtoffer wurde? Ik bygelyks? Dat sûnder myn witten mails ûnder myn namme ferstjoerd wurde? Benearjend soks!

Ik sil ynearsten gjin 'attachment' mear iepenje. Teminsten: net earder as wannear 't ik tige wis bin fan de ynhâld.

(21-05-2001) - Yntusken gean ik gewoan troch mei myn goede wurken oangeande de Fryske skriuwerij: twa ferhalebondels en in bondel fersen haw ik jûn oandacht jûn. Radio Eenhoorn.

(22-05-2001) - As jo fan computer wikselje - haw ik fernommen - dan wurde jo jo ynienen hiel bewust fan de ûnsin dy 't jo yn 'e rin fan de jierren garren op de hurde skiif. It is in soarte fan ferhúzjen: de deistige saken wurde maklik ynpakt en oerladen, fine har plak wer yn de nije wente. Mar as jo oan de souder of de fliering ta binne, begjint it grutte skiftsjen. It measte kin fuort, stiet dêr al jierren ûnnut te stean. Jo hawwe it bewarre (faaks dat it nochris fan pas komt) en binne nei in skoft fergetten dat jo it bewarren. Is dus ûnnut, kin fuort. Sa haw ik de ourûne dagen it skiifferhúzjen erfaren. Tagelyk hiel faak de twifel: kin dit wol fuort? Soe der oait nochris in momint komme dat ik... Dat momint komt noait fansels. Dat fuort!

Moaie skjinne skiif (skiven eins) haw ik no. En de 'software' waard yngreven fernijd. En dat smyt wer in learproses op. In minske bliuwt dwaande.

(22-05-2001) - Dat firus... wa hat dat ynbrocht? En wêrom? Ik piel mar mei dy fragen om.

(22-05-2001) - Nei de neifolgjende tekst sille in hiel soad lju dy 't my even better kenne yn gnizen útbarste of hiel beskaafd wat smyspelje achter de sprate palm. Ik sis dus no: ik jou de striid in bytsje oer, it hoecht allegear sa fernijend net mear te wêzen, litte de jongelju it mar oernimme. Mei oare wurden: oer in skoftsje bin ik âld. Ik fiel it oankommen. Sa! It stiet der.

In heit is duorjend dwaande mei syn bern. Jo binne jierren yn tou mei fan alles en noch wat. De bern hawwe fan alles, wolle fan alles, dogge fan alles. As heit hymje jo dêr (mei in ferskuorrende wille) achteroan. Is der gjin heit, dan rint it mis, dan giet it op 'e kop ferkeard. Dy ouhinklikens fan de heit: prachtich!! Jo binne in minske dat it neiteam (en freonen en sa) hoedet, noedet en beskermet. Jo binne wichtich en dy wichtigens rjochtfeardiget dat part fan jo bestean.

Mar dan. De bern nimme it oer. Jo wurde sels ouhinklik. De heit glimket as de soan dy oare computer ynstallearret, yn in ûnfoarstelber en net nei te folgjen tempo de dingen docht. Dat draaipunt yn jins libben, it observearjen en akseptearjen fan de wikseling fan generaasjes - ik bin my der fan bewust. En ik sil der faker oer skriuwe. It feit dat myn computersysteem wurket is net myn fertsjinste. Dat hat Jelmer regele. Sa 't ik it foar him regele dat al dy muzykapparatuer foar in optreden op it krekte plak telâne kaam. Yn in hierd buske. Doe.

Gniis mar. Laitsje mar. Ik waard âld en healwei fersliten. Myn wize fan libjen. Mar ik bûch. Foar Jelmer, myn soan.

(23-05-2001) - As ik boppesteande tekst werom lês, dan wit ik: elke dei is wer oars. Mei Steven de Jong hie 'k fannemidzje in fiks petear oer 'Baas boppe baas', oer myn skripts dus. Hjoed oerdei haw ik eksamen- wurkstikken besjoen. En nochris besjoen. En moarn sil ik eksamenwurkstikken besjen. En nochris besjen. Korreksje en gjin ein! Mar de bern hawwe der foar wrotten. Wy - leararen - hawwe de plicht de bern op eigen wearde del te setten. Dat, Steven, dat 'Baasboppebaas'- gedonder is myn gedonder even net. Ik bin yn 't foarste plak skoalmaster. Bern (learlingen) gean foar. Fansels. Myn skriuwersskip komt aansen wol wer. Parallel oan dyn goed sin, oan dyn entûsjasme, oan dyn wurkkrêft.

(24-05-2001) - Mei 'Baas boppe baas' giet it trouwens foar wûnder. It produksjeproses is fiks yn 'e gong set. Komt my allegear hiel profesjoneel oer. Mar dat sil wol te krijen hawwe mei it feit dat ik fan televyzjemeitsjen hielendal gjin ferstân haw. Ik leverje ferhaaltsjes yn in foarm dêr 't de regisseur fierder mei kin. Ik meitsje dus bern, in oar soarget der foar dat dy bern folwoeksen wurde. Dêr haw ik fierder gjin gedoente mei. Hoe oars dus as mei in boek!

Aldergeloks haw ik soks faker meimakke. As toanielskriuwer bin ik de ourûne jierren withoefaak útnoege om in útfiering fan ien fan myn stikken oan te sjen. Ut en troch nim ik sa'n útnoeging oan. Soms krûme teannen yn 'e skuon, soms in goed gefoel. In skriuwer leveret in tekst, in oar ynterpretearret dy tekst op eigen wize, makket der in eigen 'keunstwurk' fan. Dat is goed.

(24-05-2001) - Mar is dat net altyd it 'lot' fan in skriuwer, dichter? Dat in oar (in lêzer) oan 'e haal giet mei jins wurk. Der syn of har eigen ynterpretaasje oan jout.

(24-05-2001) - Telefoantsje fan Henk: fannemoarn om healwei tolven ferstoar Hylkje Goïnga. Net alhiel ûnferwachte, mar in minske hopet soms tsjin better witten yn. Omt Hylkje noch safolle jierren gund wie. Sa'n prachtich minske, sa'n ynleave frou. God, wat sille in soad minsken har misse!

(25-05-2001 - Frjemd sil it net wêze, mar it is wol opfallend. Sa faak as ik juster en hjoed tinke moast en moat oan Hylkje, bedoel ik. En dat tinken oan sil noch wol in skoftsje trochgean. Net allinne troch my. Hylkje wie in bysûnder minske. Hoe bysûnder docht bliken út hiel lytse foarfaltsjes dy 't my yn 't sin komme as har byld op myn netflues ferskynt, as ik har stim hear. Gewoane foarfaltsjes, mar bysûnder omt se my noch sa helder foar de geast stean. Dat kin in petear wêze, kuierjend troch de bosk om de Sweach hinne. Of sa'n lyts briefke, in kaart, in telefoantsje. Of in ferwûndere 'O ja, ju?' as immen har wat aparts fertelde. Sokke dingen. Mar benammen binne it har oprjochte belangstelling, har harkjend ear, har fermogen ta relativearjen, har folsleine earlikens dy 't ik ûnthâld. Unthâlde sil. En har ûntroerende ferbjustering as immen net oprjocht foar har oer wie. Want sa 't Hylkje sels wie, tocht se ek dat oaren wiene. In bytsje nayf wie se út en troch wol.

(25-05-2001) - Tafal? In dei as wat lyn hie 'k it oer Jelmer, oer syn optreden as popmuzikant. En oer in heit dy 't de apparatuer ferfierde. Yn hierde buskes. Justerjûn op Omrop Fryslân-televyzje. Folslein ûnferwachte 'Blood on Blood' op it skerm. Jelmer, de gitarist. 'Live' yn Snits. Tafal? Fansels.

(27-05-2001) - In wykein bypraat mei freonen út ús Gouderak-perioade (1968-1975). Moaie ferhalen, meast al withoefaak oan elkoar ferteld. Ien ferhaal oer Loek Meijer, dichter/maat en fûleindich soasjalist, anargist eins. In keninginnedei. Gemeentlike en oare pommeranten op it bordes, hûnderten legereskoallebern op it plein. Sjonge fansels. In aubade. Of soks. Nasjonale (neffens Loek - dy 't ynhierd wie as pianist - nasjonalistise) lieten. As lêste moasten de bern it 'Wilhelmus' sjonge. Ik - skoalmaster yn dat doarp doe - sjoch in glimk ferskinen om Loek syn mûle. Efkes wachtet er, dan set er de 'Internationale' yn, it ultime soasjalistise striidliet. De oanslach is hurd, it tempo fiks. Ut alle bernemûlen komt de tekst fan it nasjonale folksliet. Guon pommeranten swaaie nei de pianist, wolle him ta stopjen twinge, mar Loek reagearret net, timmeret troch. Loek is blyn ommers, mar it gehoar abslút (en knap selektyf...). Hy soarge foar it moaiste 'Wilhelmus' ea! Yn myn ûnthâld.

(27-05-2001) - Gouderak, Súd-Hollân. De basis fan myn literêr wrotten, de jierren wêryn 't ik definityf keas foar it Frysk. Hoewol 't ik opnommen waard yn de (o sa skiteldeftige) kulturele rûnte fan Gouda. Mar wol as Frysktalich dichter. Noait oars.

(28-05-2001) - In folle tsjerke yn Ysbrechtum, fannemidzje. En it wie de earste kear dat ik my yn in tsjerke thús fielde. Te plak. Om ouskie te nimmen fan Hylkje Goïnga. Om by dat ouskie te wêzen. Moaie muzyk, goede wurden. En der koe lake wurde fansels. Om teksten fan Hylkje dy 't foarlêzen waarden. Om anekdoates dy 't oer har ferteld waarden. In ouskie alhiel yn styl, tocht ik. In trien hjir en dêr, in glimk, in laits. In bysûnder byelkoarwêzen fan minsken, elk mei eigen wertinkens oan dat aparte frommis. Hylkje hie it allegear wol aardich fûn. Faaks dat Martha der ek sa oer tocht.

(28-05-2001) - Douwe Kootstra spruts in knappe column oer Hylkje en 'De Strikel'. Salang 't dat blêd bestie, siet sy yn de redaksje. Mear as har heale libben. Tsjong! tocht ik. Gôh! Underwilens harke ik nei Douwe syn wurden: 'De Strikel' as bysûnder fenomeen yn de Fryske skriuwerij. Allinne troch (âld-)redaksjeleden sa sjoen, dat seit himsels. In sektarys fenomeen suver. In mythe yntusken. Hylkje makke hast alle redaksjegearkomsten mei. Tsjong! tocht ik wer. Apart en bysûnder frommis.

(29-05-2001) - Likernôch in jier lyn ferstoar Frâns Holwerda. Yn 1997 wie syn dichtbondel 'Wâldmans hikke' útkommen. In opfallende útjefte, in gearwurking tusken skoallemienskip De Delta en de KU. Frâns syn presint by syn ouskie as skoalmaster. Hjoed krige ik de twadde, útwreide printinge fan dy bondel yn hannen, krekt ferskynd by de KU. In 'earbetoan' neffens de útjouwer. Wer in prachtige útjefte. Neat mis mei? Ja bliksem al! De tekst op de achterflap is hartstikke mis, want yn de no-tiid. Frâns 'is in grage besiker fan', 'is lid fan', 'sit yn de redaksje fan'. En om de dreun hielendal hurd en lûd te meitsjen: 'Wâldmans hikke is syn earste dichtbondel'. Wa hat sitten te sliepen by de Koperative Utjowerij? Dy moat him ougryslik skamje! En op 'e knibbels nei Truus, Frâns syn frou. Untskuldigingen! En de distribúsje fan de bondel moat op slach stopje: alle boekjes werom en in nij, oanpast omkaft der omhinne. Daalk útgomje dizze blunder!

(29-05-2001) - Myn útjouwer hie hjoed har jierliks auteursfeestje. Kofje. Muzyk fan Meindert Talma en Nyk de Vries. In taspraakje fan Wim van Dijk oer 'horizontale marketing', oer 'commitment' en 'produkten' (dat binne boeken, sei immen) en mear soks. In ferhaaltsje fan Ad Verkuijlen fan it 'Fonds voor de Letteren' oer de feroaringen by syn organisaasje: gjin addisjonele honoraria mear, mar mear omtinken foar wurk- en oare beurzen, wêrby 't it 'projekt' (dat is in boek, sei er derby) sintraal komt te stean. It útrikken fan de twakearjiers te ferskinen (fergese) promoasjekrante fan de Friese Pers Boekerij/Noordboek. It oanbieden fan it nije boek fan Sikke Doele oan de auteur. Noflik neipetear mei in hapke en in drankje. Sa 'n feestje. Hiel aardich. Mar ik wie, tink, wer de earste dy 't de jas oanluts.

(29-05-2001) - Bysûnder fannemidzje wie it ferhaal fan Ad Verkuijlen. Om wat er fertelde fansels. Mar ek omt er ('rasechte Hagenaar') syn tekst yn it Frysk die. Net allinne dy tekst, mar ek de tuskenkommentaarkes. Ik haw him der nei frege: noait earder hie er Frysk sprutsen. Ik haw in lytse bûging makke. Respekt foar de Fryske literatuer. By it 'Fonds voor de letteren'.

(30-05-2001) - Juny is al sûnt jierren de 'Maand van het spannende boek'. Krekt as de boekewiken in ûndernimmen fan de CPNB. In aparte boekútjefte, lêzingen en sa fan misdiedauteurs rûnom, oandacht yn de media, spesjale bylagen fan tydskriften. En mear. Oer 't generaal prachtige promoasje foar de misdiedskriuwerij. Foar alletalige misdiedskriuwerij. Behalve dan de Fryske. By ús wurdt der neat oan dien. Net troch de útjouwers, net troch 'It Fryske Boek', net troch de boekhannels, net troch de kranten. Spitich. Jo soene suver tinke dat der yn it Frysk gjin spannende boeken skreaun wurde.

(30-05-2001) - Stadichoan yn it libben in bytsje gekker wurde... - dat is de bêste manier om te oerlibjen. Ik wit ek net krekt wat ik dêr mei bedoel, mar ik foel my sa yn. En ik haw de yndruk dat it noch wier is ek.

(30-05-2001) - Twifel. Algeduerigen dy ferdomde twifel. Fiif moanne haw ik no - suver elke dei - yn dit deiboek skreaun. Wêrom eins? En foar wa oars as foar mysels? Ut en troch fernim ik in flechtige reaksje fan immen dy 't der efkes yn lies, guon oaren gean wat wiidweidiger yn op wat ik hjir delset. Allegear moai fansels, mar it hoecht net. Ik skriuw yn 't foarste plak foar mysels, oer mysels. Altyd yn 'e hope fan interaksje, dat is wier. Dy komt komselden. En dus twifelje ik oer dit ûndernimmen, sa'n skriuwersdeiboek. En tagelyk de wissichheid: do dochst it dochs foar dysels. Ja. Ek.

(31-05-2001) - Efkes wat rjochtsette. Twa dagen lyn skreau ik oer de tekst op de achterflap fan 'Wâldmans hikke', de twadde printinge fan Frâns Holwerda syn dichtbondel. Dat de no-tiid brûkt is, is gjin flater. Skreau Dineke Bos (fan de KU) my, mar de winsk fan Frâns syn widdo. "Truus hat it sa wollen".

(31-05-2001) - Ad Verkuijlen lit my hjoed (yn in Frysktalige e-mail) witte dat er it Frysk praten leard hat fan Babs Gezelle Meerburg en dat er mei, bygelyks, Josse de Haan altyd Frysk praat. Omt er yn syn wenplak (Den Haag) komselden Fryske bakkers, slachters en sa tsjin komt, falt it net ta en hâld dat Frysk praten by. It Frysk hat er ek leard troch Fryske boeken te lêzen. Myn boeken, skriuwt er. Om de dialogen. Syn taspraak foar de skriuwers fan de Friese Pers Boekerij wie yndied syn earste iepenbiere Frysktalige optreden.

Ik skriuw dit efkes op omt ik nochris delsette wol dat der fan it 'Fonds voor de Letteren' út wol deeglik alle respekt foar de Fryske literatuer is. Dy literatuer wurdt lêzen en pommeranten as Ad Verkuijlen prate en skriuwe ús taal.

Ik skriuw dit ek efkes op omt ik de yndruk haw dat 'de' Friezen it sa gewoan fine dat 'Hollânse' pommeranten (ek guon dy 't al jierren yn Fryslân pommerant binne) it Frysk net ferstean, lêze of prate. Roppe sokken ris twa wurden Frysk yn in mikrofoan, dan wurde 'wy' lyrys en komme oerein yn steande ovaasje... Bjusterbaarlik!