deiboek   skriuwersdeiboek 2001
(03-02-2001) - In echte kroade mei kikkerts - om dat ferneamde klisjee mar ris te brûken - ha wy eins noait west. De measte útgongspunten fan de Omrop Fryslân-televyzjeseary 'Baas boppe baas' binne daalk yn 't begjin fêstlein - troch 'baas' Steven de Jong, troch ússels (de skriuwers). Lokaasjes, karakters fan de haadpersoanen, tiidplan per oulevering. Dy dingen. Mar geandewei it skriuwen fernamen wy dat der dochs mear dúdlikheid komme moast. Foarbyld. Ien fan de wichtichste karakters is Nederlânstalich. Wat prate de oaren tsjin har? Oar foarbyld. Is der in tún by it hûs? Filmje op bûtenlokaasjes kostet jild en tiid. As skriuwer kinne jo jo dêr wol neat fan oanlûke en gâns tiid stekke yn it betinken (en skriuwen!) fan in moaie sêne yn 'e tûn, mar as de regisseur dat stik sûnder mear skrast (want der is gjin tún, ropt hy achterou), wie al dat wurk om 'e nocht.

Oer dizze saken hiene wy it fannemoarn. En aardich wie dat Rinse Westra (de akteur dy 't de haadfiguer delsette moat) meiprate. Dat mantsje (Beant Baas, net Rinse) stiet ús no wol helder foar de geast. Der waard mear dúdlik, dat wy kinne no fierder mei it skriuwen fan de skripts fan 12 ouleveringen dy 't meielkoar it earste Fryske televyzjedrama wurde sille. Wy binne aardich ûnderweis, mar dit kostet (my teminsten) mear tiid as ik ferwachte. Omt it sa'n oare skriuwdissipline is as ik oant no wend wie.

(03-02-2001) - Altyd wer spannend om te fernimmen wat in oar mei jo tekst docht. Dat kin (yn myn gefal dan) it foardragen fan in gedicht wêze, it spyljen fan in tenielstik of it komponearjen fan muzyk by in liet. Sa harke ik wensdjetemidzje yn de auto nei de útfiering troch 'Om 'e Noard' fan it saneamde harkersliet. De oare jûns seach ik it allegear op de televyzje. Ik wie net daalk út 'e skroeven - dat bin 'k eins mar selden - mar ik fyn al dat Wim Beckers der in strak en helder liet fan makke hat. Spitich is dat de sjongster út en troch wat min te ferstean is. Mar hat dat 'spitich' net te krijen mei it feit dat ik in tekstminske bin? Ik wol no ienris elk wurd ferstean. Hoe dan ek: dit harkersliet past wer kreas yn de rige nije Fryske ferskes. Wurdt - as dy plannen trochgean - in hiel aardige cd!

(06-02-2001) - Hjoed krige ik de cd tastjoerd dy 't 'Om 'e Noard' makke fan it harkersliet ('Kontakt'). In tige profesjoneel eagjend produkt yn eagen behear makke. Ik koe der neat oan dwaan, mar daalk gongen myn gedachten werom yn 'e tiid. Yn 'e sechstiger, begjin santiger jierren makken wy faak ús eigen boekjes, dichtbondels foar 't measte. Dagen grieme mei stensilmasjines, de inket oan 't achter de earen. Grutsk wiene wy op de einprodukten dêr 't jo no, safolle jierren letter, wat meilydsum om glimkje. Mar wy diene it. It hiele produksjeproses wie uzes. En wy sutelen de boel út by boekhannelers dy 't ús meast mei wanhoop yn 'e eagen oankommen seagen: dêr ha jo wer ien... Wer sa'n anargistise, wrâldbestoarmjende Fryske dichter mei in hânfol fladderige boekjes.

It is in goed gefoel dat it begryp 'yn eigen behear' noch bestiet. Noch altyd. Muzikanten en skriuwers dy 't sels har wurk útjouwe en útsutelje. De kopyearmasjine, de computer - machtige hjoeddeiske mooglikheden om mei treflike en keapsjogge produkten op 'e merk te kommen. Gjin inket mear achter de earen lykwols, mar myn wurdearring foar sokken sil grut bliuwe. Want dizze minsken leauwe yn wat se dogge. Litte har net tsjinhâlde troch neeskodzjende útjouwers of oare o sa dreech te nimmen obstakels.

(07-02-2001) - "Wa 't op in oar stean giet, liket sels grutter".

(08-02-2001) - Yn maart ferskynt by Bornmeer de nije dichtbondel fan Tine Bethlehem: 'Stien en Wetter'. Dat dy titel hiel bot liket op dy fan myn bondel 'Wetter, stien en sân' (KU, Ljouwert - 1975) wie Tine har in pear moanne lyn al fan bewust. Se belle my dêr oer. Fûn ik hiel korrekt. Ik haw sein dat ik dêr gjin inkeld probleem mei hie. Oaren ek net, hoopje ik.

(10-02-2001) - Wurd ik wat erchtinkend of bespeur ik werklik in hyltyd dúdliker wurdende skieding tusken 'jonge' en 'âlde' auteurs yn Fryslân? Of eins: troch guon ynstituten (Skriuwersboun benammen) wurdt gâns opset by de ploech yn de stêd Grins wenjende Frysk-skriuwende auteurs. Op it kommende boekefeest krije se alle romte, op de ledegearkomste fan it Skriuwersboun sille se yn 'e slach mei de 'âlderein' en no lês ik yn in brief fan datselde Skriuwersboun dat dy 'jongere' skriuwers ek al ou wolle fan it fenomeen Skriuwerswykein. It bestjoer fan it boun (dêr 't dy jongerein dus net yn fertsjintwurdige is) ropt jûchhei: jou dizze minsken alle romte. De Fryske literatuer moat dus rêden wurde út de stêd Grins wei. Ik soe 't prachtich fine as soks ek bart. Nije ideeën, flamjende nije ûndernimmens, in hiele rige prachtige romans, dichtbondels, essees en oar skôgjend wurk - wy kinne dus nochal wat ferwachtsje fan de nije generaasje. Dy lêst ha se op harren skouders krigen (of sels lein, kin ek). Wy - de âlde, wurge, útskreaune generaasje - sille ús beheine ta lêzen. En genietsje fan wat de jongerein ús te bieden hat. Romte dus foar in nije Fryske literatuer! De spuit op en de biezem oer dy âlde, fermôge troep! De lange stilte foar de stoarm is oer: it sil heve! Neffens it (ek myn) Skriuwersboun.

(10-02-2001) - Jûn haw ik in knoop trochhakke. Einlings en te'n lêsten. Ik haw de titel keazen dy 't ik jaan wol oan in nije dichtbondel: 'Libben en Gea'. Sa. Dat stiet fêst! Is fêstlein.

(12-02-2001) - Niiskrekt foar de mikrofoan fan Radio Eenhoorn wer wat oandacht jaan kinnen oan in stikmannich resint ferskynde Fryske boeken: in roman, in berneboek, in dichtbondel en in novelle. Yn dat lêste gefal haw ik sûndige tsjin myn prinsipe dat ik allinne wat sis oer boeken dy 't ik lêzen haw. 'Berjochten út Boedapest' fan Douwe Kootstra, it boekewikegeskink fan dit jier, is noch net út. Teminsten, ik haw it noch net ûnder eagen hân. Dat ik haw my liede litten troch it parseberjocht dat de Friese Pers Boekerij my ferline wike tastjoerde. In deasûnde, ik wit it. Sterker noch: ik jou it hjir ta.

No mar hoopje dat it boekje der echt komt. Oars sit ik yn de sitewaasje fan dy legindarise tenielresinsint, dy 't te beroerd wie en gean jûns nei de skouboarch. Syn oardiel stie de oare deis yn de krante. De foarstelling wie lykwols oulast.

(12-02-2001) - Noch efkes oer 'jong' en 'âld' yn de skriuwerij. In advertinsje fan útjouwerij Noordboek yn de LC fan hjoed (foar 'De spelbepaler' fan Sietse de Vries). Sietse wurdt 'jong en veelbelovend' neamd. En dat er - sa wurdt skreaun - fan 1955 is. Fryske skriuwers bliuwe lang jong.

(13-02-2001) - Eins bin ik in a-sosjaal minske. Dat wol dan sizze: as minsken en masse begjinne te 'babbeljen' en te 'netwurkjen', as ik fersille reitsje yn grut selskip en it gûnzet my yn de earen, dan bin ik meast de earste dy 't it striidtoaniel ferlit. Ik haw der no ienris gjin nocht oan en griem mei yn de grutte griemerij fan neatsizzerij. Hoewol, ik moat al sizze dat it allegear wol ûntspannen eage. Freonen fan Sjoerd Bottema en Baukje Wytsma binne sûnder mis freonlike en leave minsken. Mar ik tink dus dat ik sa'n bytsje de earste gast wie dy 't de jas oanluts doe 't it 'offisjele program' foarby wie. Ik dronk noch wol in gleske, ik hufte noch in skouder, ik tute noch in stikmannich wangen, ik spruts noch wat freonlike wurden om my hinne en ik krûpte har (har!) efkes oan. Dêrnei rûn ik nei de auto. Ik hie lykwols in goed gefoel yn 't liif. Twa freonen wiene útkommen mei in nij boek, sûnder mis goede, wichtige boeken. Dêr wie ik by, yn it Weidumerhout ûnder Weidum. Ik belibbe de ekstase fan guon minsken, de spanning fan Baukje en it flechmatike fan Sjoerd. Tsja, in goed gefoel - freonen mei rjocht en reden yn de kiker.

In boekpresintaasje is oer 't generaal in ferfeelsum barren. Dat jildt meast ek foar de iepening fan in keunsteksposysje of soks. Jo harkje nei freonlik bedoelde wurden, jo drinke in drankje, jo prate in pypfol en winskje de sintrale figuer lok en sukses. Mar it kin ek oars. Baukje har sânde dichtbondel ('Kom mei in koer') waard har troch Tineke Steenmeijer oanbean mei in treflik en net plichtmjittich wurd. De tekst dy 't Jan Piter Janzen Sjoerd Bottema taspruts om dy syn nije boek ('It aai fan Siderius') te beljochtsjen, foldie my ek. Dat is dan winst op sa'n gearkomste. Geniete koe der ek wurde fan de muzyk fan Gerrit Breteler (wat kin dy man sjonge!) en Hylke Tromp. Hawar, oan alles wie te fernimmen dat it ferskinen fan dizze twa nije boeken wichtich is foar de Fryske literatuer en dat dêr bêst efkes in fikse streek ûnder set wurde mocht.

Mar dat neisitten - ik wurd der altyd wer ibelich fan. Omt ik yn wêzen in a-sosjaal minske bin, tink. It is fansels ek mooglik dat ik te serieus yn dit libben stean, net fan 'geselligens' hâld.

(14-02-2001) - Ik bin in bytsje ferbjustere. Troch it tal besikers dat ynienen op myn side komt. Oant in skoftsje lyn wiene dat sa'n 10 deis, by mear as 20 hie 'k oanstriid en stek de flagge út. Dat liket in bytsje, mar jo prate wolris mei kollega-skriuwers fan bûten Fryslân dy 't ek in eigen side ha. En dan docht bliken dat om ende by 15 'hits' deis hiel modaal is. De lêste dagen lykwols melde myn besikers har mei tsientallen tagelyk. Ik fyn dat prachtich! Ik bin suver in bytsje grutsk. Jo kinne jo wol hiel beskieden opstelle, mar it is mei in eigen thússide krekt as mei in boek fan josels: wat mear belangstelling, wat leaver jo it ha. Ik bedoel: jo piele net allinne mar foar de anale útgong fan in kat...

Wêrom ynienen dy gruttere tarin op myn side, en hooplik ek op oare skriuwerssiden? Mear belangstelling foar it literêre internet yn it algemien? Ik soe dat in hiel befredigjende ferklearring fine. Want op it stik fan de skriuwerij biedt it internet safolle nijsgjirrichs!

(16-02-2001) - It is in hiel goedkeap stikje dêr 't Henk van der Veer it febrewarisnûmer fan Trotwaer mei iepenet. Syn 'Dwersreed' giet oer in Fryske 'soap' dy 't troch in skriuwerskollektyf foar Omrop Fryslân-televyzje skreaun wurdt. En dat is apart. Allinne de earste oeren fan de allerearste byienkomst fan dat kollektyf wie der sprake fan in 'soap', mar dêr woene wy, de skriuwers dus, eins net oan. It soe allinne mar mear fan itselde wurde (kinne), mar dan yn de Fryske taal. Daalk de middeis al waard it beslút nommen om te besykjen ta in lichte dramaseary (fan 12 ouleveringen) te kommen mei deselde haadfiguren, deselde lokaasjes. Seker gjin 'soap' dus. Mar doe wie Henk al nei hûs ta gien; mei in OF-pinne yn de bûse en nei 't er - dat noch wol - in broadsje kroket iten hie (sa 't er grutsk skriuwt). It is dan ek ferrekte flau om moannen letter (yn in literêr tydskrift! - in perfekt poadium foar 'yntellektuele' lêzers dy 't foar har goed fatsoen al sizze móatte dat se net fan soaps hâlde...) te kommen mei in badinearjend stikje oer in ûndernimmen dêr 't er net iens it echte begjin fan meimakke. Syn stikje mist dus geagewoan al de basis. Hy skriuwt oer in grut projekt, dat yntusken syn foarm begjint te krijen en dêr 't mear as tsien minsken gâns tiid yn stopje. Soks wylst er allinne mar weet hat fan de earste, outaastende, oriïntearjende oeren. Nochris: flau en goedkeap. Wêrom hat Henk van der Veer net gewoan skreaun dat er himsels as skriuwer net by steat achtet en meitsje skripts fan in dramasearje foar de televyzje? Hie dat net folle earliker west?

(17-02-2001) - Ourûne tongersdje, de jûns even foar tsienen. Ik stean op perrom 3 fan it stasjon Naarden/Bussum en wachtsje op de trein dy 't my wer nei it noarden bringt. Krekt in kostlike jûn belibbe mei leden fan de pleatslike Fryske Krite. Twa âldere froulju komme op my ta. 'Moaie lêzing', hear ik. Ik werken de dames net, se binne no ferpakt yn grize reinjassen. 'Jim gean ek mei dizze trein?' freegje ik. 'Nee, wy moatte nei Haarlem'. Haarlem! 'Spesjaal foar dizze jûn nei Bussum reizge?' freegje ik. Spesjaal foar my, tink ik der stikem achteroan. Ik hoopje op entûsjast ja, hear. Myn hert wurdt yn 't foar al grut fan grutskens. 'Nee hear, wy komme altyd op sokke jûnen yn Bussum'.

(17-02-2001) - Gôh!, tocht ik justerjûn. Tsjong! Ik ha dat net sa faak. Dat ik tink mei útroptekens. Mar ik hie krekt de lêste sessy meimakke fan in ploech Fryske dichters/muzikanten út de stêd Grins. In hiel nijsgjirrich en eins ek wol ferfrjemdzjend barren. Ik wie geastlik hielendal blank sitten gien op sa'n tsjerkebank yn Teater Romein: lit mar ris sjen wat jim - jonge hûnen - kinne, my te bieden hawwe. En geandewei waard ik meinommen op de golvjende weagen fan de klanken dy 't oer ús útstruid waarden: stim en muzyk. Prachtich fûn ik it. Benammen de dialooch fan Albertina Soepboer en Tsead Bruinja fûn ik yndrukwekkend. Poëtys fan toan, klank - mar soms hurd en ek wol wer heimsinnich fan ynhâld. Dy muzyk der by, golvjend mar hyltyd deun op it ritme fan de tekst bliuwend. Hoe oars wie trouwens de bydrage fan Meindert Talma. Suver ûntroerend kneuterich syn sjongsizzen, wêrby 't de klemtoan alle kanten út like te gean. Ja, tocht ik - op dy tsjerkebank - dy Grinzers binne wier dwaande wat moais op te setten. Ik lûk myn twifels yn, ruilje dy om foar in poarsje ferwachting. Faaks dat de nije Fryske literêre sinne al yn de stêd Grins opkomt.

Ik wie dus op dat boekefeest, justerjûn yn Teater Romein yn Ljouwert. Ik haw my út en troch plat drukke litten tusken kloften skriuwers en sa, ik haw mei in giel briefke yn 'e hân it rûntsje optredens belibbe (net allegear lykwols, ik die wol in kar), ik haw my nét troch dat alderleafste mar o sa jonge famke ferliede litten ta it keapjen fan it earste nûmer fan Kistwurk, ik haw my de earen fan 'e kop lulle litten en sels withoefolle earen fol luld - it haw in soarte fan skriuwersréuny meimakke. En ta myn eigen ferbjustering fûn ik it gesellich. Faaks dat it dochs wat tafalt mei myn a-sosjalens. Ut en troch. Want dat feest fan justerjûn wie in goed feest.

(17-02-2001) - En dan hear ik krekt dat Rink van der Velde ferstoarn is. Sa'n al skoften ferwachte berjocht komt jin godferdomme dan dochs wer oer 't mad.

(18-02-2001) - It is op dit stuit hast al njoggentjin febrewaris - dat djippe nacht. Ut 'e keamersrút wei sjoch ik gjin ferljochte finsters mear oan 'e Boskrânne yn myn Menaam. Inkeld in strjitlantearne skimeret hjir en dêr sa'n frjemd oranje skynsel. Ik fyn it allegear bêst. It is my allegear wol goed. Rink is dea, wurdt oer in dei as wat begroeven yn Wetsens, it stee dat er jierren lyn al útkeas 'om foargoed wei te wurden, om byset te wurden en te ferdwinen yn it lân fan Johannes de Heer. Jezus Joop, wy sille sjonge en skrieme en ik sil fyoelspylje dat it klapt, dêr moatst al op rekkenje!'. Samar in letterlik sitaat dat ik werom fûn yn myn deiboek.

Hjoed haw ik faak oan Rink tocht. Faaks te faak nei syn betinken. Hy fûn juster dat it sa wol ta koe, it wie him wol goed. Gjin gesoademiter mear.

En dochs... in rotgefoel. Ik haw besocht gewoan te dwaan hjoed - juster neffens de klok -, mar Rink is wer ûnderweis nei de klaai boppe Dokkum. 'Man, wat hast dêr te sykjen!' Skreau ik doe, frege ik doe. Hy glimke boppe syn slokje. Lit my dat byld dan mar koesterje. Rink glimkjend boppe syn slokje. En de reek fan in sigaret kringeret en kringelet...

(19-02-2001) - Pauguozzen seach ik hjoed yn 'e Bantpolder, ûnder Lauwerseach. In pear hûndert, net mear as tûzen. Wat is der oan 'e hân? Wêr binne dy tsientûzenen bleaun dy 't ik eins ferwachte, omt se der elk jier binne?

(20-02-2001) - Lês ik hjoed yn de LC fan freed - ik rin wat achter mei de krantelêzerij - dat Jikke en Henk Brattinga út de (warbere) rûnte fan de Koperative Utjowerij dondere binne. Op in sydspoar (dearinnend bin 'k bang) set. Samar, sûnder oerlis mei harren. Ik fyn dat in tryst berjocht. En ik begryp it ek net. Faaks dat ik te min ynformaasje haw.

Begjin sântiger jierren waard ik it 13de lid fan de KU. Jierrenlang makke ik de gearkomsten mei by Jikke en Henk yn har Boalserter húskeamer, haw ik Henk foar de KU wrotten sjoen yn syn printerij, lies ik yn de stikken hoefolle jild dy KU de Brattinga's skuldich wie. Henk en Jikke makken har dêr net drok om. Komt letter wol goed. De KU moast bestean bliuwe, dêr gong it om. Doe al hie 'k it gefoel dat de Koperative Utjowerij net lang mear te bestean hie as de Brattinga's op har finânsjele strepen stean gean soene. Henk bleau kalm. De KU wie mei syn bern. Moast duorjend fuorre wurde.

Ik bleau belutsen by de KU, oan 't no. Net mear as lid, wol as lêzer fan tiposkripten. Ik bleau ek op 'e hichte fan de gong fan saken by de KU. It weardefolle wurk fan Jikke en Henk bleau dêryn in konstante faktor. Nei harren pinsjonearring - sa seine se sels - soene se noch mear tiid oan de KU besteegje kinne. Gewoan: jo litte jo bern net samar gewurde. En de KU draait ommers noch altyd foar in hiel grut part op frijwilligers. Henk en Jikke binne yntusken pinsjonearre. En wurde fansiden smiten. Mei (of sûnder, dat wit ik net) tank foar har wrotten en wramen, mear as 30 jier. Ik waard hiel tryst fan dit berjocht.

(21-02-2001) - Dan sitte jo - op persoanlike útnoeging, dat al - yn it publyk dat 'live' de útstjoering fan 'Breedbyld' meimakket, Eelke Lok syn diskusjeprogramma op Omrop Fryslân-televyzje. In aardige erfaring. Wist ik hoe 't televyzje makke wurdt? Soks noait earder meimakke. Mar jo sjogge dy yn it swart klaaide kameraminsken dwaande, stjoerd fan in ûnsichtbere regisseur. Jo sjogge in ûnspannen eagjende mar o sa konsintrearre presintator. Jo fernimme minsken oan de tafel dy 't rûtinearre fragen beantwurdzje as wie 't harren deistich wurk. Hartstikke nijsgjirrich. Prachtich.

En dan ynienen neamt Lok myn namme, stelt in fraach. Op datselde stuit hinget in mikrofoan foar myn mûle en wit ik in kamera op my rjochte. Ik skrik my dea! Ik bin op slach dielnimmer oan 'e diskusje en jou antwurd. Ik praat yn 'e romte, want ik sjoch troch al dy kamera's de presintator net mear. It is of prate jo wat tsjin josels. Hiel apart.

Letter op 'e jûn sjoch ik thús de werhelling fan 'Breedbyld'. Ik sjoch mysels en wurd kjel fan dy dikke kop fol groeden. Ik hear wat ik sis. Falt net iens ou. Mar as ik wer ris yn in televyzjeprogram moat, sil ik... ja, wat sil ik dan? Jo binne no ienris wa 't jo binne en in kamera, dat wit ik no, registrearret sûnder genede. Mar ik haw my wol fermakke, justerjûn. Dat is winst.

(21-02-2001) - 'Net dwaan', sei Henk van der Veer freedtejûn tsjin my. 'It is gjin goede titel'. Hy doelde op 'Libben en gea', de namme dy 't ik jaan wol oan in dichtbondel dêr 't ik op 't stuit oan wurkje. As Henk soks seit, komt by my de twifel. Wy witte beide hoe slim it is en betink in goede titel fan in boek. Hawar, no earst mar fierder dichtsje. Oer myn libben en oer it gea dêr 't ik yn libje. Ynearsten gjin titelprakkesaasjes dus.

(23-02-2001) - In hiel aardich boekje, dat boekewikepresint fan dit jier ('Berjochten út Boedapest'). In soarte dokumintêre eins, basearre op it argyf fan wrâldreizger/auteur Douwe Kootstra. Hiel moai fyn ik dat 'frontfrou' Romkje einlings har plakje kriget. Douwe syn sydsulver, in frommis dat fan trochpakken wit as it om it befjochtsjen fan treinkaartsjes giet. Wêrom, freegje ik my ou, liezen wy net earder oer har yn Kootstra syn reisferhalen?

(23-02-2001) - Fannemidzje moete ik yn de Grutte Tsjerkestrjitte Geart de Vries - ûnderweis nei in gearkomste fan de Gysbert Japiks-sjuery. Sa fernaam ik. It seit himsels dat ik op slach besocht haw him út te kloarkjen: ha jim al in kar dien? frou, man? proaza of poëzij? Neat fansels. Pôtticht dy jonge. It seit likefolle himsels dat ik him wat persoanlike tips besoarge. Ik bedoel: ik bin noait te beroerd om minsken op in (myn) spoar te helpen. Uteinlik haw ik ek in miening oer de hjoeddeiske Fryske literatuer. Geart glimke en brocht it praat op oare saken.

Hawar dan. Dy Gysbert Japikspriis. As de sjuery kiest foar in oeuvrepriis, dan kin it hast net oars en Durk van der Ploeg is oan bar. Wurdt it in moedige oeuvrekar, dan tink ik oan Eppie Dam - benammen foar syn jongereinboeken. Set de sjuery de kroan op it meast opfallende boek fan de ourûne jierren, dan moat dy nei myn betinken nei 'Piksjitten op Snyp' fan Josse de Haan gean. It soe fansels ek in kar foar de poëzij wurde kinne. Yn dat gefal soe Albertina Soepboer feestfiere meie. Har lêstferskynde dichtbondels achtsje ik ta it bêste wat der ea yn de Fryske literatuer útkaam. Mar kinne jo har soks op dizze leeftiid al oandwaan? Sa'n GJ-jok om 'e nekke?

(23-02-2001) - Yn it FLMD beseach ik in útstalling wijd oan libben en wurk fan Sjoukje Bokma de Boer - Nynke fen Hichtum dus. Ik wie gau klear: foto's, brieven en boeken yn fitrines. En in video dy 't steurend lûd myn konsintraasje oan stikken skuorde.

Nijsgjirriger fûn ik de skriuwerspertretten yn de fêste útstalling. Al earder wie my opfallen dat Eeltsje Boates Folkertsma en Douwe Kalma (suver fotografys skildere troch Bauke van der Sloot) my net oansjogge, by my del sjogge - as hiene se witwat te ferbergjen. De oaren (fan Douwe Tamminga oant Piter Boersma) sjogge my lyk yn 'e eagen. Dat ha 'k al sa leaf.

(24-02-2001) - 'Grote, hedendaagse roman, uit het Fries vertaald. Een boek dat in het fonds van Meulenhoff niet mag ontbreken'. Sa kundiget de útjouwer út Amsterdam yn it nijste prospektus de roman 'Kikkerjaren' fan Josse de Haan oan, de Nederlânse oersetting (troch Harmen Wind) fan 'Piksjitten op Snyp'. Foto's der by, flamjende sitaten út artikels fan Atte Jongstra en Kees 't Hart - in boekhannelsoanbieding mei fikse útroptekens. Whamm! tocht ik, doe 't ik de boel ûnder eagen krige, sa kin it dus ek. Net dat beskiedene sa't wy dat by ús yn Fryslân meast wend binne. Niks gjin tuiketuike en doch mar gewoan, dat is al bêst genôch... Nee, daalk de fûst op 'e tafel, lyk tusken de eagen, streekrjocht foar de snufferd. Dy Amsterdammers witte fan oanpakken! Dit boek fan Josse de Haan wurdt in seller, tink der om. Dat boadskip moat oerbrocht wurde! It sitaat fan Kees 't Hart (út De Groene Amsterdammer) skriuw ik efkes oer: 'Een onvervalst hybridische, uit de bocht gierende, poëtische, drammerige, pornografische, meeslepende roman, een boek dat je misschien niet direct van een Friestalige schrijver zou verwachten'. Sokke teksten bin ik by Jabik Veenbaas nea tsjinkommen. Ek net doe 't er Josse syn roman bespruts yn de LC. Hawar, ik hâld fan 't hjerst (as de oersetting ferskynt) de lannelike bestsellerlisten yn 'e gaten. Ris sjen oft sok útjouwersronkjen fertuten docht. My soe dat deugd dwaan. 'Piksjitten op Snyp' is in poerbêst boek. 'Kikkerjaren' dus ek.

(25-02-2001) - Ik tink, ik tink - moat ik oer 'de modernen' in miening hawwe? Virtuele Fryske auteurs dy 't samar in rige romans produsearje. Elk jier trije, fyftjin yn totaal. Jezus! - tink ik ek - wa rydt no wa foar de kroade! Wurde dy romans ymportearre út it bûtelân wei of sa? Te besetten by in skriuwfabryk en foarsjoen fan in Fryskklinkende auteursnamme? Tuma, Túmstra of soks? Faaks dat de NCRV of de EO in filter oer dit deiboek leit - sa net: ik haw de yndruk dat ik besoademitere wurd, ik fyn dit dus (tink der om!) deagewoan kut.

(26-02-2001) - No no no Boomsma, moast dat sa mâl juster? En ek noch in útdrukking brûke dy 't eins fan de jongerein is. No ja, it giet ek oer de jongerein fansels. Jonge Fryske skriuwers en skriuwsters fan wa 't - mei stipe en ûnder begelieding (fa wa eins?) - ferwachte wurdt dat se yn fiif jier op syn minst 15 nije Frysktalige proazawurken produsearje. Fan hege kwaliteit. Yn in rige dy 't 'de modernen' neamd wurdt. In ûndernimmen fan de Friese Pers Boekerij, útjouwerij Fryslân en de Koperative Utjowerij. En rynsk mei jild stipe fan bygelyks it Produksjefûns (hoopje wy mar). Ik soe it in feest fine as soks slagge. It opsetten fan sa'n rige betsjut dus yn alle gefallen dat dy trije útjouwers mear witte fan wat der ûnder jonge Fryske auteurs libbet en bewrotten wurdt as ik, simpele lêzer en observator. En sa heart dat ek fansels. In hjoeddeiske útjouwer hat de finger oan 'e pols fan de literatuer en is altyd op syk nei nije skriuwers en skriuwsters. Om de faart der yn te hâlden. Om it eigen fûns jimmeroan út te wreidzjen en te fernijen. Yn dy sin rop in jûchhei.

Dat in positive ynstek hjoed. En dêrom gean ik efkes nei Grins en beskôgje de Fryske auteurs dy 't dêr wenje of wenne hawwe. Meast dichters. Mar kinne wy fan harren romans ferwachtsje? Nyk de Vries hat ien roman publisearre, dy komt wol mei in twaddenien. Meindert Talma? Unwierskynlik: Talma wurdt gjin Frysktalich auteur. Albertina Soepboer is yn myn eagen in dichteres dy 't yn alle stilte oan in roman wurket. Komt dus wol. Cor van der Wal is de jongste net mear, is dichter, bliuwt dichter. Eelco Salverda, Marijke de Boer, Tsead Bruinja, Lolkje Hoekstra, Bouke van der Hem? Potinsje mei in stikmannich fraachtekens. Mar potinsje. Foer foar de neamde útjouwers. Dan tink ik oan Jetske Bilker (Zwolle tsjintwurdich): noch altyd jong en fol skriuwersfjoer. Komt mei in roman. Bin 'k wis fan. Oer oare nammen moat ik neitinke, mar se binne der dus wol. En ja, ferdomd! Ik bin ynienen posityf oer 'de modernen' op kommendewei, fernim ik. Mar dy útjouwers sille dan wol ferrekte hurd wurkje moatte, sille der echt wurk fan meitsje moatte. Tiid, man-/froukrêft, jild en enerzjy. As soks slagget - dat mei dy modernen - kin dat foar de Fryske literatuer wolris aardich útpakke. Op termyn.

(26-02-2001) - Foar de mikrofoan fan Radio Eenhoorn jûn: efkes prate oer Rink van der Velde (fersyk fan de presintator) en dêrnei in koart besprek fan in berneboek en in dichtbondel. Ik hie noch wat sizze wollen oer in roman, mar radiotiid ferfleant noch hurder as in skeet yn 'e romte. Hawar, myn goede wurken foar de Fryske literatuer wer dien hjoed.

(27-02-2001) - Is it in soarte fan ynbakt minderweardichheidsgefoel? Fannemidzje beseach ik wiidweidich 'Lokaal 13', in dichtbondel foar de jongerein, fan Baukje Wytsma. Sa'n allemachtich moai makke boekje! En ik tocht: dat soks yn it Frysk kin, dat soks hjir útkomt! En tagelyk: ja fansels kin soks ek yn it Frysk. Wêrom soe soks hjir net kinne! Frjemd dus dat ik út en troch dochs noch ferwûndere bin oer skitterend makke boeken yn it Frysk. Wylst ik dy yn oare talen as fanselssprekkend akseptearje.

(28-02-2001) - Lit ús ris mâl dwaan yn Fryslân, litte wy de Gysbert Japikspriis fan 't jier ris oangripe om op de tromme te slaan! Ik stel foar! De sjuery nominearret meikoarten trije auteurs. Dy krije yn de media fansels rom omtinken (faaks ek lannelik), de lêzers gean mei-elkoar yn diskusje, donderje mei mieningen oer elkoar hinne. Spannender publisiteit en oar omtinken foar de Fryske literatuer is suver net te betinken. Sa wurkje wy ta op it 'moment suprème' (of soksawat): yn in 'live'-útstjoering fan Omrop Fryslân-televyzje wurdt de útslach bekend makke. En de priis wurdt dan ek fuortdaliks útrikt. Feest, spanning, argewaasje, blidens, djippe ellinde - emoasje dus!

It idee is spitigernôch net fan mysels. Der is earder oer praat. Mar lit ús it ris besykje. Yn de sjuery sit fan 't jier ek in televyzjeman (Geart de Vries) - dat wa wit!

(28-02-2001) - Dy jonge hûnen yn de stêd Grins hawwe yn alle gefallen in goed gefoel foar publisiteit. Net dat skiterige, net dat beskiedene - nee, as der wat posityfs oer jo melden wurdt, dan mei (en moat) elk dat witte. Ik kin dat wol wurdearje. Sadwaande stiet (en komt) in stikje út dit skriuwersdeiboek (fan 17/02) yn oersetting op twa skriuwerssiden. Ik haw der wer twa 'favoriten' oan oerholden: www.poeziemarathon.nl/ ('nieuws') en www.pen.nl/beeldspraak. Dy lêste side makke my trouwens ek dúdlik dat 'Kistwurk' seker net it iennichste on-line literêre blêd is.

nei boppe» © Joop Boomsma